Proces gojenia się uszkodzonego naskórka wydaje się prosty. Już kilka minut po zranieniu się, pojawia się strupek. W ciągu kilku dni zapominamy o tym, że cokolwiek nam się stało. Jednak warto wiedzieć, jak przebiega hemostaza i zachodzące zjawiska w układzie krwionośnym, by lepiej poznać organizm i wychwycić ewentualne nieprawidłowości.
Czym jest hemostaza?
Hemostaza odpowiada za utrzymanie krwi w postaci płynnej, ale też bierze udział w procesie krzepnięcia. Jej zadaniem jest rozpuszczanie zakrzepów krwi i zasklepiania uszkodzonych naczyń krwionośnych. Opiera się na trzech układach: naczyniowym, płytkowym i osoczowym. Jeżeli równowaga w przebiegu hemostazy zostanie zaburzona, to człowiek narażony jest na niespodziewane krwawienia wewnętrzne, siniaki lub choroby związane z zakrzepami i niewydolnością układu krwionośnego.
Poszczególne etapy hemostazy
Gdy dojdzie do skaleczenia, w organizmie rozpoczyna się kilka cyklów. Pierwszym z nich jest hemostaza naczyniowa. Podczas zranienia komórka jest w stanie skurczyć się, ponieważ składa się z mięśni gładkich. Mogą one obkurczyć się i dzięki temu ograniczyć krwawienie. Informacja o uszkodzeniu wypływa z komórek śródbłonka naczyniowego, która przekazywana jest do komórek mięśniowych. Komórki te są również odpowiedzialne za uwalnianie cząsteczek stymulujących proces krzepnięcia, ale też jego zapobieganiu. Na tym etapie na obrzeżach rany pojawia się kolagen, do którego przyczepiają się płytki krwi. Następnie mamy do czynienia z hemostazą płytkową.
Proces krzepnięcia
Gdy kolagen i płytki krwi połączą się, to w etapie hemostazy płytkowej rozpoczyna się krzepnięcie. Płytki aktywują się i zaczynają zmieniać swój kształt. Wydają z siebie zmagazynowane substancje, takie jak magnez, jony wapnia, serotonina i inne związki, które pomagają rozpocząć ostatni proces, czyli hemostazę osoczową.
Ta trzecia faza jest dosyć skomplikowana. Bierze w niej udział ponad dziesięć czynników krzepnięcia. Tymi czynnikami są cząsteczki białek obecne w naszej krwi. Krążą one w układzie krwionośnym i są gotowe do pobudzenia innych cząsteczek, by finalnie wytworzyć fibrynę stabilną. Są to bardzo wytrzymałe włókna, których nie można rozpuścić. Tworzą one sieć, która wzmacnia utworzoną konstrukcję z płytek. Umocnienie tak zwanego czopu płytkowego nazywa się hemostazą wtórną. Na tym etapie krwawienie zostaje zatrzymane i rana zaczyna się zabliźniać.
Hemostaza a zapobieganie zakrzepom
W przypadku zranień bardzo ważne jest szybkie zasklepienie rany, ale w organizmie nie może dochodzić do powstawania zakrzepów. Dlatego w ramach hemostazy zachodzi proces fibrynolizy (i udziału cząsteczek plazminy), który potrafi rozpuścić włókniki. Zachodzi on również w trakcie zabliźniania rany (kontroluje rozmiar powstałego zakrzepu). Nie dopuszcza do całkowitego zamknięcia światła naczyń krwionośnych.
Podsumowując, proces hemostazy jest niezwykle ważny w naszym organizmie i zachodzi cały czas. Dzięki niemu krzepnięcie i utrzymanie płynności krwi zachodzi szybko i bezproblemowo.
